De Klaproos/Le Coquelicot

Marja Scholtens  - 26 januari 2022

Drie bijzondere uitgevers in de schijnwerpers

In de reeks De kleine uitgever kijken we mee we over de schouders van eigenwijze uitgevers naar hun praktijk. Stuk voor stuk maken ze bijzondere werken en vertellen ze unieke verhalen. Voor het laatste deel van deze reeks reizen gaan we langs Marja Scholtens die ons meer zal vertellen over De Klaproos/Le Coquelicot.

 

De Klaproos/Le Coquelicot verzorgt bibliofiele werken (livre d’artiste). De teksten zijn gezet uit loden letters, de prenten zijn hout- en linosneden, sjabloondrukken of droge-naaldgravures, en soms geschilderd. De uitgaven worden met de hand en in eigen beheer gemaakt. Daarvoor beschik ik over een waar arsenaal aantypografische persen. De oudste pers is van 1841, ook daar wordt nog steeds mee gewerkt. Omdat ik ook in Frankrijk werk en daar aan salons deelneem zijn de uitgaven vaak tweetalig.

Een tweetalige uitgave van De Klaproos/Le Coquelicot

Als je eenmaal kennis hebt gemaakt met inkt en papier en de onbeperkte mogelijkheden, val je ervoor of niet. Ik ben ervoor gevallen, dit is mijn wereld geworden. Papier, inkt, drukpers, de geur. Het zijn niet altijd ingewikkelde processen, ook met papier, inkt en een lepel[1]kun je tot een beeld komen. Het is heel verrassend, om met weinig middelen je eigen wereld scheppen. Altijd blijf je de hand, de mens achter het werk zien. Een charme die een absolute onmogelijkheid is bij de computer en printer.

Waarom maak ik boeken op deze manier? Vanwege het complexe proces en alles in eigen hand hebben. Je hebt het ontwerpen, het scheppende deel, Daarnaast het ambacht, het uitvoerende deel, met gebruikmaking van gereedschappen en drukpersen die handmatig worden bediend. Ja dat is monnikenwerk zeer fascinerend en verslavend. 

De gedichten en beelden liggen in je hand, voelbaar. Je kunt erin opgaan, in alle stilte, jij en het boek. Je gaat voorzichtig met je hand over het papier, je voelt het omslag,, het is haast erotisch. De boeken worden in kleine oplage, hooguit 40, gemaakt, en blijven door een kleine groep trouwe fans betaalbaar.

Bij het maken van een boekje ga ik uit van een tekst, een gedicht, een opmerking die blijft haken. De tekst moet direct zijn. Iets van verbazing bij me opwekken, ergens aan appelleren. Dan komt een proces op gang waarbij alles van invloed is: het papier, hoe het voelt onder mijn hand, of het past bij het gedicht. De te gebruiken letter, past die erbij? Ik lees en herlees het gedicht, er op kauwen noem ik dat, tot zich een vaag beeld aandient, een basisidee. De evolutie van de allereerste ontmoeting met het gedicht totdat het boek er ligt, duurt lang bij mij, zo’n twee jaar. 

Een van de prenten uit De Klaproos/Le Coquelicot

Ik voel me aangetrokken tot Franse dichters en wat vervreemdende teksten met humor die al langer bestaan, maar nauwelijks werden opgepikt in Nederland. Verder hou ik van koken en als er een recept langskomt dat me beeldend aanspreekt, kan dit een boekje worden. Niet zomaar een boekje, maar een Klaproos/Coquelicot boekje, waar weer alles kan en mag.

 

De werkplaats van Marja

 

Wil je meer weten over of wil je een uitgave van De Klaproos/Le Coquelicot aanschaffen? Bekijk dan de website.

 

[1] Een eenvoudige manier van drukken waarbij je door middel van een lepel en een sjabloon van linoleum zelf een drukpers kan maken.

Marja Scholtens maakt naast Boeken, Objecten en Grafiek. Aangrijpingspunt voor haar inspiratie zijn materiaal en vorm. Meestal gebeurt het ‘toevalligerwijze’ dat zij nieuw materiaal ontdekt dat zich opdringt om mee te werken. Zo zag ze enkele jaren geleden tijdens een wandeling in Thüringen (DE) leisteen waarvan zo’n invloed uitging dat ze het moest oppakken en het haar niet meer losliet. Ter plaatse kocht ze een aantal leisteenplaten en eenmaal in het atelier begon de ontdekkingsreis. Net zo vergaat het haar met vormen die haar in het toevallig voorbijgaan opvallen: een blad van de ginkgoboom, een stuk hout, een platgetrapt blikje, schelpen. Objecten en Grafiek komen in wisselwerking tot stand. Haar Objecten vormt ze ambachtelijk: handmatig met gereedschap het materiaal bewerken is voor haar telkens weer een uitdaging. Over Grafiek zegt zij: 'Steeds opnieuw verrast het me hoe er met ingeïnkt materiaal een afdruk ontstaat, de drukpers blijft een verrassend instrument.'