De omweg als handleiding of: hoe gember weerstand biedt

Dit is het onderzoeksdossier van Merlijn Huntjens bij zijn Wintertuinsessie ‘De omweg als handleiding of: hoe gember weerstand biedt’. In dit dossier vind je een podcast van de avond, een epiloog van Merlijns hand, foto’s van de avond en een hand-out als naslagwerk die er werd uitgedeeld.
Op donderdag 25 mei presenteerde schrijver Merlijn Huntjens een literaire talkshow in het Nijmeegse Festivalhuis. Bewapend met gemberraspen, rituelen en weckpotten onderzocht hij het groeiproces van gember en hoe dit het creatieve proces van kunstenaars kan inspireren.
Tijdens deze Wintertuinsessie ging hij in gesprek met culinair activist en fermentatie-expert Do Bongers en schrijver en Libris Literatuurprijswinnaar Mariken Heitman. Beeldend kunstenaar broeder Dieleman maakte onderstaand campagnebeeld en verzorgde tijdens de avond live knipselkunst en projecties, en componist Reggy van Bakel verzorgde de muziek.

Of lees het transcript.

V.l.n.r. Merlijn Huntjens, gember en Mariken Heitman (foto’s door Elske Nissen)

Omwegprotip: zet voor je begint met lezen de muziek van Reggy van Bakel aan.

Conclusie | Merlijn Huntjens

De omweg als handleiding of: hoe gember weerstand biedt

De gember groeit in het donker, onder de grond. De wortelstructuur woekert en maakt omleidingen en boven de grond wordt de gember gebruikt in gerechten, stuk gehakt of fijngeraspt in de thee en biedt de gember in de onderbuik weerstand. Ik word warm als ik in een gember bijt of een shotje kimchisap neem. Mijn keel prikt en ik denk aan alle omwegen die de gember vanuit Azië heeft moeten maken om enkele decennia later in mijn buik te eindigen.
Mijn maakproces is niet direct te sturen en richt zich niet op een efficiënt eindproduct. De neoliberalistische samenleving en het menstype dat daaruit is voortgekomen zet zich juist in op efficiëntie terwijl ik niet naar smart-geformuleerde doelen werk. Heb ik daar nu weerstand tegen opgebouwd?
Deze neoliberalistische wereld is ook maar één worteltje van de gember. Ook het neoliberalisme en de efficiëntie maken gewoon deel uit van de woekering die de wereld is. Er zijn op die manier een hoop omwegen die mijn omwegen niet altijd raken. En er zijn omwegen, die van Marieken, Do en Tony bijvoorbeeld, die heel dichtbij mogen komen. Zolang ik handleidingen kan maken, na afloop van mijn eigen omwegen, ben ik tevreden. Als ik al die andere omwegen in kaart breng dan dwaal ik af en afdwalen is iets anders dan woekeren. De wortel hoort vast te zitten aan de gember. Dan is de gember er altijd. Dan is weerstand niet per se nodig, al is het zo nu en dan wel goed voor de onderbuik, een beetje weerstand.
De vraag die overblijft is: hoe kan ik facetten uit het efficiënte systeemdenken in mijn werk toelaten? Kan ik dat onderdeel laten uitmaken van de woekering, mijzelf ermee verbinden zonder dat ik in een conflict terecht komt. Soms heb je de systemen nodig om daarbinnen woekering te laten plaatsvinden.
Dan maak je bijvoorbeeld met plakband een vierkant hok op tafel en zet je daarin een glas water met daarop een gemberwortel waar vier tandenstokers in zitten. De gember groeit in het licht, boven het water.

Meer lezen over omwegen bekijk een hand-out als naslagwerk, die ik maakte op basis van mijn eigen bronnenonderzoek.

V.l.n.r. Do Bongers, Merlijn Huntjens en broeder Dieleman (foto door Elske Nissen)

—
De Wintertuinsessie ‘De omweg als handleiding of: hoe gember weerstand biedt’ is de eerste in een vernieuwde reeks waarin makers uit of verbonden aan het talentontwikkeltraject van Wintertuin het podium tot hun beschikking krijgen voor artistiek onderzoek. Tijdens deze literaire talkshows kunnen de schrijvers, samen met de gasten en het publiek, relevante thema’s uit hun werk uitdiepen. Naast hun dagelijkse rol als schrijver en maker krijgen ze hier de ruimte om te experimenteren met andere rollen die relevant zijn in de beroepspraktijk van een schrijver, zoals programmamaken, interviewen en presenteren.