De Staat van het Verhaal
Een plaats voor onvergetelijke verhalen
De Staat van het Verhaal is een plaats voor onvergetelijke verhalen. In de eerste helft van 2021 verschenen de eerste vier podcastafleveringen en artikelen op de bijbehorende website, waarin aandacht wordt gegeven aan verhalen van maatschappelijke waarde. Verhalen die we niet kunnen missen, omdat we als mens – maar ook als maatschappij – niet compleet zijn als we ze niet kennen. Iedereen kan een verhaal insturen. Zo bouwen we samen aan een verzameling verhalen die van iedereen is, gewoon omdat we allemaal mensen zijn. Meteen beginnen met luisteren en lezen? De podcastafleveringen en een preview van de artikelen luister en lees je nu ook in onderstaande overzicht.
De Staat van het Verhaal is een verhalenproject van De Nieuwe Oost | Wintertuin, gemaakt in samenwerking met programmamakers Smita James en Hannah Chris Lomans. Ford Curlingford is de vaste fotograaf van De Staat van het Verhaal. Chris Ci is verantwoordelijk voor het monteren en afmixen van de podcast.
Hannah Chris Lomans & Smita James
In de allereerste aflevering maak je kennis met programmamakers Hannah Chris Lomans en Smita James. Om als samenleving nader tot elkaar te komen, is het belangrijk dat er zoveel mogelijk verschillende verhalen worden gehoord. Daarom nodigen Hannah Chris Lomans en Smita James elke maand iemand die een verhaal bij zich draagt uit in de podcast van De Staat van het Verhaal. Beluister de aflevering en maak kennis met Hannah Chris en Smita, download het transcript en lees een preview van de brieven die zij elkaar stuurden aan de start van het project. (Foto door Ford Curlingford.)
Verhalen vertellen is contact maken
Preview uit de brief van Smita aan Hannah Chris:
Jij bent een van de eerste personen die mijn visie op mens-zijn in ons dagelijks leven écht begrijpt. We hebben een ruimte gecreëerd waarin we ons kwetsbaar durven op te stellen. Dit is ook een van de redenen waarom ik De Staat van het Verhaal zo belangrijk vind. We leven op eilandjes omdat de meeste mensen vanuit angst bewegen. Dat hebben we in stilte zo geleerd. Ik vraag me alleen af wanneer we leren dat we het de baas kunnen worden door er tegenin te gaan. Maar vooral, van wie leren we dit? Voor mij is De Staat van het Verhaal een eerste stap om draagvlak te kunnen creëren, zodat we als samenleving ook nader tot elkaar kunnen komen.
Preview uit de brief van Hannah Chris aan Smita:
De momenten dat we de ander ontmoeten in heel hun menselijkheid blijven zeldzaam. Maar ook de momenten dat de overheid of bepaalde instituten ons in onze menselijkheid zien zijn zeldzaam. Sterker nog, het is zelfs best lastig om überhaupt onszelf in heel onze menselijkheid te zien. Zo had ik er vijfentwintig jaar voor nodig om op te houden met proberen man te zijn. Dit heeft voor mij alles met verhalen te maken. Zolang we niet de verhalen vertellen die recht doen aan heel onze menselijkheid, kunnen we onszelf en de ander ook niet in die compleetheid ervaren. […] Volgens mij is De Staat van het Verhaal leren luisteren naar de ander. Het ervaren van steun in herkenning en het leren van datgene dat we nog niet kenden.
Klik door naar De Staat van het Verhaal en de volledige brieven van Smita en Hannah Chris.
Babs Gons & Zoë Papaikonomou
De tweede aflevering werd opgenomen tijdens de presentatie van het project met schrijver en performer Babs Gons. Babs vertelde een persoonlijk verhaal. Hierin gaat ze in op de kracht van verhalen vertellen. Ook vertelt ze over de gedeelde verantwoordelijkheid die dat met zich meebrengt. Beluister de aflevering, download het transcript en lees een preview van het bijbehorende artikel ‘Een persoonlijk verhaal is geen handelswaar’ met Zoë Papaikonomou. In dit artikel gaat Papaikonomou met Hannah Chris en Smita in gesprek over wat de kracht van een persoonlijk verhaal kan zijn wanneer het een passende plaats krijgt en zorgvuldig wordt verteld. (Foto door Ford Curlingford.)
Een persoonlijk verhaal is geen handelswaar
In samenwerking met Zoë Papaikonomou
Babs Gons maakt zich al jaren hard om de dominante canon te doorbreken met nieuwe verhalen en andere stemmen. Toch zegt ze terughoudend te zijn in het delen van persoonlijke verhalen in de media. Dit voelt voor haar vaak als een opoffering en ze waarschuwt ons voor de ontbrekende sensitiviteit bij mainstreammedia. Onderzoeksjournalist Zoë Papaikonomou herkent dit. Haar boek Heb je een boze moslim voor mij? (2018), dat ze samen met onderzoeker Annebregt Dijkman heeft geschreven, is een goed voorbeeld van hoe we wel om zouden kunnen gaan met het vertellen en faciliteren van een persoonlijk verhaal.
[…]
‘Ik geloof in de waarde van het delen en verbinden van ervaringen. Als een persoonlijk verhaal op een integere manier verteld wordt, kan je veel dichterbij iemand komen. Je kan jezelf erin herkennen, ook als je het niet zelf hebt meegemaakt. En als je het inzet zoals het bedoeld is, kan je laten zien wat er schort aan de structuren. Het maakt een institutioneel probleem menselijk. Onderzoek van Kennisplatform Integratie & Samenleving laat zien dat het delen van een persoonlijk verhaal bijvoorbeeld goed werkt om mensen te laten zien hoe ernstig discriminatie is. Maar het vergt wel wat van iemand om een heel persoonlijke ervaring met onrecht te delen. Dat maakt het nog problematischer dat ervaringen nu te makkelijk door media als handelswaar worden gebruikt. Daar maak ik me zorgen over.’
Klik door naar De Staat van het Verhaal en het volledige artikel met Zoë Papaikonomou.
Chihiro Geuzebroek & Mara Linnemann & Irene Hadjidakis
In de derde aflevering vertelt creatieveling Chihiro Geuzebroek een verhaal. Ze laat ons zien dat de klimaatcrisis eigenlijk niets nieuws is. En ze leert ons meer over poepoplossingen en onze verstoorde relatie met de natuur. Beluister de aflevering, download het transcript en lees een preview van het bijbehorende artikel ‘Veerkrachtig tegen de stroom in’. Waarin Hannah Chris en Smita spreken met Mara Linnemann over duurzaam activisme en van Irene Hadjidakis leren over het belang van rouwen. (Foto door Ford Curlingford.)
Veerkrachtig tegen de stroom in
In samenwerking met Mara Linneman en Irene Hadjidakis
Volgens Chihiro Geuzebroek is activisme het herstellen van onze verstoorde verbinding met de aarde. Dit kan een confronterend proces zijn. Als je eenmaal ziet hoe de problemen in de wereld met elkaar samenhangen, is het makkelijk om te verlammen. En als je wel in actie komt en jezelf in de strijd gooit, moet je zoeken naar een manier waarop je daar niet zelf aan onderdoor gaat. Hoe doe je dat in zulke urgente situaties?
[…]
Het is volgens Mara belangrijk dat we durven stilstaan en reflecteren. Wanneer je je in de klimaatcrisis verdiept, kan dit heftige gevoelens opwekken. Als je niet bewust bent van je eigen proces of het proces van de beweging, kun je geen ruimte bieden aan je gevoelens. Dan loop je vol tot je niet meer kunt. ‘We moeten een eigen supportnetwerk opbouwen, een zogenoemde “caring community” worden en psychologen kennen die de ideologie snappen.’ Of je jezelf nou activist noemt of niet, zelfzorg is extra belangrijk wanneer je een activistisch leven leidt. Acties zijn vaak niet direct zichtbaar in resultaat en dat kan frustratie opleveren. Om – in Chihiro’s woorden – te volharden zonder te verharden, is het volgens Mara belangrijk dat we ook meer ruimte maken om de successen te vieren. En dat kan zodra we beseffen dat tegenslag omgaan is met verlies en dat we moeten leren rouwen.Dat activisme inherent verbonden is met rouw, is filosoof en ‘rouwvrouw’ Irene Hadjidakis ook opgevallen.
[…]
‘Om met een heldere geest na te kunnen denken over hoe we als mensheid verder moeten, nu de zeespiegel stijgt en oogsten mislukken door droogte, is het belangrijk om de gevoelens ruimte te geven die ontstaan door het besef dat het systeem dat we kennen ophoudt. Het is nodig om te beseffen dat je sterft, om levend het stervensproces door te kunnen gaan en bewust te zijn van wat er na het sterven komt. Want dit systeem sterft, maar dat wil niet zeggen dat wij als mensheid ook de aarde verlaten. Dat is rouw. Maar rouw houdt niet op bij voelen: als je de pijn en de angst voelt, voel je ook weer liefde. En dan komt de beweging: wat doen we hiermee? Wat is onze bijdrage aan deze wereld, met het oog op dat we willen dat er een wieg komt voor onze komende generaties? Dan komt de verbeelding op gang en kunnen we onze stem geven aan iets wat nieuw is in ons oude verhaal.’
Klik door naar De Staat van het Verhaal en het volledige artikel met Mara Linneman en Irene Hadjidakis.
Marieke Polderdijk & Jeanette Chedda
In de vierde aflevering deelt maker Marieke Polderdijk een persoonlijk verhaal met ons. Ze vertelt over chronisch ziek zijn, je eenzaam voelen als gevolg en leven met beperkte energie. Ze neemt ons mee van het moment dat ze op vijftienjarige leeftijd ziek werd tot nu, elf jaar later. En ze leert ons hoe ze ondanks alles in haar kracht heeft leren staan. Beluister de aflevering, download het transcript en lees een preview van het bijbehorende artikel ‘Je weg vinden in een ongelijkwaardige samenleving’. Waarin Hannah Chris en Smita spreken met activist en politica Jeanette Chedda over wat onze beperkte maatschappij nodig heeft om open te kunnen staan voor ieder mens. (Foto door Ford Curlingford, v.l.n.r. editor Chris Ci, Smita James, Marieke Polderdijk en Hannah Chris Lomans.)
Je weg vinden in een ongelijkwaardige samenleving
In samenwerking met Jeanette Chedda
In de vierde podcastaflevering vertelt Marieke Polderdijk over haar leven met een chronische lichamelijke uitdaging. Ze onderstreept met haar verhaal dat we leven in een kapitalistische productiemaatschappij die geen ruimte biedt aan mensen met een energieniveau dat afwijkt van de norm. Iedereen die niet mee kan komen wordt geframed als beperkt. Maar wat nou als je het omdraait?
[…]
Jeanette raakte betrokken bij disability-activisme in Nederland en daardoor viel er een last van haar schouders. ‘Het helpt om een taal te hebben binnen de context waarin je leeft. We worden in deze maatschappij vooral door twee verschillende brillen bekeken. Vanuit het medisch model kijkt men naar wat er mis is en willen ze je fiksen. En vanuit het liefdadigheidsmodel vinden de barmhartige samaritanen dat ze een hand moeten uitsteken naar zielige gehandicapte mensen. Zo ontneem je mij mijn autonomie, alsof ik een of ander hulpeloos ding ben.’
Met deze goede bedoelingen onderstrepen we volgens Jeanette juist de afwezigheid van inclusie binnen onze samenleving. Zij zou tegenover deze twee stigmatiserende modellen het sociaal model willen stellen. Daarin worden mensen met een handicap als volwaardige burgers gezien en wordt gewerkt aan inclusie. In 2016 is vanuit dit sociaal model het VN-Verdrag Handicap geschreven, omdat de bestaande mensenrechtenverdragen tot dan toe niet de rechten van mensen met een handicap waarborgden. Het stelt dat mensen met een handicap niet mee kunnen doen met de samenleving, omdat de maatschappij niet toegankelijk is. ‘Dankzij dit verdrag voel ik me gehoord en erkend. Eerst boos, want ik heb me jarenlang moeten bewijzen, omdat de maatschappij je wijs probeert te maken dat je als gehandicapt persoon niks waard bent. Ik heb me jarenlang een last gevoeld en er was niemand die iets anders zei.’
[…]
Klik door naar De Staat van het Verhaal en het volledige artikel met Jeanette Chedda.