Alles waarborgt
In het festivalthema Je bevond je hier staat de vraag centraal hoe een veranderende wereld onze verhalen bepaalt en heeft bepaald, en welke invloed wij hebben op die veranderende omgeving. Voor de Notulen vroegen we kunstenaar Miek Zwamborn een tekst te schrijven waarin een stem wordt gegeven aan een natuurlijke, niet-menselijke entiteit. In ‘Alles waarborgt’ is veenmos aan het woord, een kleine, primitieve sporenplant die in natte omstandigheden leeft en duizenden jaren oud kan worden.
Miek schreef het gedicht tijdens het aanleggen van 25 dammen in natuurreservaat Tireragan op het eiland Mull. Rondom deze plek bevinden zich kleine, verlaten nederzettingen waar ooit mensen woonden die het land probeerden droog te leggen voor begrazing en akkerbouw. Door de voormalige drainagesloot in het reservaat te dempen, zal de waterspiegel in het gebied stijgen, waardoor het veengebied kan voortbestaan. Daarnaast zal dit herstel vogels en insecten aantrekken die het elders moeilijk hebben. Mieks gegraaf in het veen leidde tot een brokkelig gedicht, letterlijk ontstaan tijdens modderig werk in een uiterst poreus landschap.
Alles waarborgt | Miek Zwamborn
waar
we begonnen en staag
meer menigvoud werden/
ons samen kwamen/ te liggen
te wachten
waar wij eerst sijpel/ zompig/ landden op steen
ons licht toewierp en water/ ijs/ smolt en water groen
bevrucht cellen schiep/ ons uitbreidend/ optellend
bij wat onder ons lag/ en ons ophogend
waar we water bewaarden/ lucht vingen
schuddelingen
waar vol bodemleven al deze dagen lagen
een millimeter per jaar tot op sommige plekken
nog meer van ons/ open
waar we diep
de som van leeftijd meten
ons tot veen verjarend
ons lichaam een eeuwig koel waterslot
waar ons luchtstelen/ wortelweefsel/ bladruis/ boomstil
ons toen takken torenden en alles flankeerden
mos op mos op mos hechtend en onder ons water/ op water
tot regen bleef staan en een rietkraag verscheen/ verdween
nog een/ waar de waterspiegel door wintertalingen brak
de poel liet hun veren drijven
tot het land ons verstrooide waar we lang/
lang samen in een stroom naar zee/ ons vermengde
iets in ons droeg/ langs onze beek streek
iets uit ons groef/ onze oer onderling/ uithollend
waar iets uit ons stapelend/ iets hoog en nog iets/ iets geluid
overal geluid groeide
waar opeens alles/ in ons groef
ons in watertijd drooglegde/ aanstak
toen lang niemand tot opeens drie/ vijf/ veertien in andere talen staken
en klapten om/ gooiden ons dwars op elkaar/ de beek in spatten/ tot de waterkant
hoger/ niet langer langs ons wollegras/ gagel en zonnedauw vloeiend
ons in één teug/ onderdompelend/ iets oprees/ buiten oevers/ verder trad
waar ons overstak/ ons daar elkaar in buitengebied raakten/ bewaakten
ons alles waarborgt/ ons noemen/ waar ze ons noemen/ ons opslokken
wij hen opslokken.
—
Geïnspireerd geraakt? In het festivalprogramma Stemmen gaan Marjolijn van Heemstra, Thijs Middeldorp en Nikki Dekker onder leiding van Fiep van Bodegom in gesprek over de stem van niet-menselijke entiteiten en welke rol kunst, politiek en wetenschap kunnen spelen in het luisteren naar deze entiteiten.