het oord van de veilige vertrouwdheid
Joke van Leeuwen is Curator van het Onzichtbare en selecteerde drie schrijvers die je om beurten hier leest
Eens in de zoveel tijd vragen we iemand om als Curator van het Onzichtbare drie makers uit te nodigen een tekst te schrijven voor Notulen van het Onzichtbare. Dit keer is het de beurt aan Joke van Leeuwen. Joke van Leeuwen schrijft romans, poëzie en kinderboeken, ze tekent en treedt op. Haar werk is veelvuldig vertaald en bekroond. Ze werd in 1952 geboren in Den Haag en woonde onder meer in Amsterdam, Brussel, Antwerpen, Amersfoort en Maastricht. Momenteel woont ze in het centrum van Antwerpen.
In 2000 ontving Joke van Leeuwen de Theo Thijssenprijs voor haar kinderboekenoeuvre. In 2010 de Gouden Ganzenveer voor haar bijdrage aan het geschreven woord, in 2012 de Constantijn Huygensprijs voor haar hele oeuvre en in 2013 de Duitse James Krüss Preis voor haar kinderboekenoeuvre. Ze kreeg onder meer de Gedichtendagprijs, vele Griffels en Penselen, stond op de shortlist van de VSB-poëzieprijs en werd en wordt genomineerd voor de Astrid Lindgren Memorial Award.
Joke vroeg Nozizwe Dube, Yousra Benfquih en Esohe Weyden een tekst te schrijven in een vorm naar keuze met ‘niet thuis thuis’ als vertrekpunt. Als introductie van de drie schrijvers schreef zij onderstaande.
Niet thuis thuis | Joke van Leeuwen
Ik ben een Nederlandse die in België woont. Als dertienjarige verhuisde ik naar Brussel en kwam ik op een Vlaamse school terecht. Het komt door mijn puberteit in die stad met haar zeer gemengde bevolking dat ik me meer thuis voel bij mensen die zich niet altijd thuis voelen dan bij mensen die zich zo thuis voelen dat ze hun eigen wereldje voor anderen begrenzen.
Ken je Esohe Weyden? Ken je Yousra Benfquih? Ken je Nozizwe Dube?
Yousra ontmoette ik voor het eerst toen ze op de Meir – de bekendste winkelstraat van Antwerpen – vrolijk op me afkwam. Ze wist wie ik was. En voortaan wist ik wie zij was.
Later traden we gezamenlijk op in de buurt van Brussel. Jaouad Alloul was er ook bij (ken je die niet? Zoek hem op), en Seckou (idem) en Carmien Michels (idem). Esohe Weyden was eveneens van de partij. Na afloop zaten ze opgepropt in mijn bescheiden autootje, want we moesten weer terug naar Antwerpen.
Yousra, Esohe en Nozizwe zijn podiumbeklimmers van de beste soort. En meer dan dat. Esohe is campusdichter van de Universiteit Antwerpen, waar ze haar master rechten doet. Ze is ook reporter voor de Antwerpse zender ATV en was huisdichter van De Taalavond bij de Vlaamse omroep VRT. En ze is net gedebuteerd met de bundel Tussentaal.
Yousra won als doctor in de rechten de Max van der Stoel Award, en als dichter Naft voor Woord. Ze publiceert onder meer in Kluger Hans, DW B, De Revisor en Rekto:Verso. In 2019 stond ze op de shortlist van de Zwagerman Essayprijs. Sinds het Slow Writing Lab focust ze meer op eigen werk, dat de grenzen tussen proza poëzie en essay verkent.
Nozizwe Dube zat niet in dat autootje van mij. Haar had ik wat eerder leren kennen. Ze was toen nog een scholier. Haar moeder Bridget was met haar uit het Zimbabwe van Mugabe gevlucht. In geen tijd sprak Nozizwe Nederlands. Ik was destijds voorzitter van PEN Vlaanderen, en op een door ons georganiseerde avond hoorde ik haar voor het eerst. Ze hield een krachtige toespraak, waarin ze zich onder meer als een ware feminist uitte. Wij als PEN-bestuur zeiden meteen tegen elkaar: van die meid gaan we meer horen.
Inmiddels is ze afgestudeerd in internationaal recht, was ze voorzitter van de Vlaamse Jeugdraad en werd ze in 2017 door de Schwarzkopfstichting verkozen tot Europeaan van het Jaar. Ze publiceert talrijke essays, en was een van de oprichters van UNDIVIDED, dat ijvert voor de dekolonisatie van de Leuvense universiteit.
Ik wil maar zeggen: als je deze drie prachtvrouwen nog niet kent, wordt het tijd. De grens tussen Nederland en Vlaanderen is een open grens. En we horen tot eenzelfde taalgebied.
JvL
het oord van de veilige vertrouwdheid | Esohe Weyden
waar koffiekoeken op zondag
knapperiger zijn dan doordeweeks
geserveerd in een keramieken schaal
waarop kleurrijke planten pronken
kleine blokjes gember geruisloos weken
in kokend water, drijven in de atmosfeer
van een veel te straffe Earl Grey
er is iets met de kalmte die heerst in de huiselijke chaos
in spullen blijven verplaatsen
waardoor ze nooit gevestigd kunnen worden
het hunkeren naar een bovenmatige netheid
de absolute eliminatie van wanorde
ter compensatie van een innerlijke (veel te) veelheid
de angst die ik in mijn keel voel bonzen
kan hier eindelijk weer gaan liggen
want sereniteit wordt gecreëerd
door de mensen om me heen
waar de gesprekken aan tafel
soms de schaamte willen schuwen
de thema’s die prikkelen op de tong
subtiel proberen te mijden
een mengelmoes van emoties
en memorabele momentopnames
ondanks hun wisselvalligheid
gekenmerkt door stabiliteit
en waar ik nu en dan een herinnering
tussen mijn vingers door kan laten glippen
zodat het verleden niet langer
een deel van mij hoeft te blijven
ik draag de ruimte als mijn schild
worstel door onbekend terrein
om te kunnen stranden op het oord
van de veilige vertrouwdheid
van het twijfelen om te gaan
maar toch besluiten om te blijven
van het even, misschien morgen
of misschien nooit meer
—
Klik door naar de rest van de teksten die door Curators van het Onzichtbare werden gecureerd.